ژنیکوماستی در مردان؛ از تشخیص تا درمان

ژنیکوماستی یک اختلال شایع در مردان است که باعث رشد غیر طبیعی بافت پستان می‌شود.این وضعیت می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی، مصرف داروها یا برخی بیماری‌ها رخ دهد و باعث ایجاد نگرانی‌های جسمی و روانی برای فرد شود. در حالی که ژنیکوماستی معمولاً خطرناک نیست، تشخیص و درمان آن می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند. تشخیص دقیق و تعیین علت اصلی این وضعیت اولین قدم در درمان آن است. در این مقاله، به بررسی علائم، روش‌های تشخیص و درمان‌های مختلف ژنیکوماستی در مردان خواهیم پرداخت.

ژنیکوماستی چیست؟

ژنیکوماستی به بزرگ شدن غیرطبیعی بافت پستان در مردان گفته می‌شود که به دلیل عدم تعادل هورمون‌های استروژن و تستوسترون رخ می‌دهد. تأثیر هورمون‌ها بر بروز ژنیکوماستی باعث می‌شود این وضعیت در یک یا هر دو پستان ایجاد شود و معمولاً به‌ صورت یک توده نرم در زیر نوک پستان ظاهر شود. ژنیکوماستی معمولاً در دوران نوزادی، بلوغ و پیری شایع‌تر است.

علل ژنیکوماستی در مردان

ژنیکوماستی در اثر عوامل مختلف بروز می‌کند که شناخت هرکدام می‌تواند به پیشگیری یا درمان این عارضه کمک نماید. از جمله دلایل ابتلا به ژنیکوماستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عوارض داروهای ضد افسردگی
• مصرف داروها و مواد مخدر
• بیماری‌های زمینه‌ای
• تغییرات هورمونی

انواع ژنیکوماستی هورمونی

انواع ژنیکوماستی هورمونی به شرح زیر است:

1- ژنیکوماستی فیزیولوژیک

این نوع ژنیکوماستی معمولاً در دوران نوزادی، بلوغ یا پیری به دلیل تغییرات طبیعی هورمونی رخ می‌دهد.

2- ژنیکوماستی ناشی از اختلالات هورمونی

در این حالت، عدم تعادل بین هورمون‌های استروژن و تستوسترون باعث رشد بافت پستان می‌شود.

3- ژنیکوماستی به دلیل استفاده از داروها

برخی داروها می‌توانند باعث تغییر در تعادل هورمونی و ایجاد ژنیکوماستی شوند، مانند داروهای استروژن‌دار یا داروهای ضد اضطراب.

4- ژنیکوماستی ناشی از اختلالات غدد درون‌ریز

مشکلاتی مانند کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های کبدی یا تومورهای غدد فوق کلیوی می‌توانند به ژنیکوماستی منجر شوند.

علائم و نشانه های ژنیکوماستی

موارد زیر را می‌توان از علائم ژنیکوماستی دانست:

• وجود تورم غیر عادی در بافت سینه و اطراف آن
• تجمع بافت چربی در این ناحیه به صورت موضعی
• حساسیت سینه‌ها نسبت به تماس فیزیکی
• بزرگ شدن هر دو سینه یا یکی از آنها
• احساس درد و ناراحتی در قسمت سینه
• ترشح از سینه‌ ها

عوارض ژنیکوماستی در مردان

عوارض ژنیکوماستی در مردان به شرح زیر است:

• محدودیت در انجام ورزش
• اختلالات روانی و اضطراب
• درد و حساسیت در ناحیه پستان
• مشکلات اجتماعی و روابط فردی
• تغییرات هورمونی و مشکلات باروری

تشخیص بیماری ژنیکوماستی در مردان

پزشک فرآیند تشخیص ژنیکوماستی را با گرفتن شرح حال و معاینه بدنی شروع می‌شود. برای مثال، در مورد علائم و داروهای مصرفی‌ فرد سوال می‌پرسد. سپس بافت سینه و اندام تناسلی را معاینه می‌کند. علاوه بر این، ممکن است یک یا چند مورد از تست‌های زیر را توصیه کند:

• ماموگرافی
• سی‌تی اسکن
• ام‌آرآی (MRI)
• سونوگرافی سینه
• بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت
• آزمایش خون (برای بررسی سطح هورمون‌ها)

تفاوت ژنیکوماستی با چربی در چیست؟

در جدول زیر، تفاوت‌های بین ژنیکوماستی و تجمع چربی در سینه توضیح داده شده است:

انواع روش های درمان ژنیکوماستی

انواع روش‌های درمان با توجه به دلایل ابتلا به ژنیکوماستی عبارتند از:

• درمان دارویی : یکی از روش‌های درمان، مصرف داروهایی مانند تاموکسیفن برای ژنیکوماستی است. این قرص به کاهش بافت اضافی سینه و تعادل هورمونی کمک می‌کند و در موارد خفیف تا متوسط موثر است. استفاده از قرص برای درمان ژنیکوماستی باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.
• جراحی لیپوساکشن : این روش کم‌تهاجمی که یکی از انواع عمل‌های ژنیکوماستی است، برای حذف چربی اضافی زیر پوست پستان استفاده می‌شود. جراحی ژنیکوماستی بدون بیهوشی بیشتر در موارد ژنیکوماستی کاذب (ناشی از تجمع چربی) موثر است. در این روش، چربی‌ها با استفاده از کانولا و مکش تخلیه می‌شوند.
• جراحی کاهش پستان : برای موارد شدیدتر یا رشد غیرطبیعی غدد پستانی، عمل زیبایی سینه مردان مناسب است. در این روش جراحی کاهش پستان ، بافت غددی و چربی اضافی به همراه پوست اضافی برداشته می‌شود. این جراحی که تحت بیهوشی انجام می‌شود، نتایج دائمی و بهبود شکل ظاهری را به دنبال دارد و به افزایش اعتمادبه‌نفس بیمار کمک می‌کند.
• درمان هورمونی : در موارد ناشی از اختلالات هورمونی، درمان هورمونی برای تنظیم سطح استروژن و تستوسترون تجویز می‌شود. این درمان با آزمایش‌های دقیق هورمونی هدایت می‌شود و می‌تواند تولید طبیعی تستوسترون را تقویت کند. درمان هورمونی معمولاً همراه با مشاوره و اصلاح سبک زندگی است.
• لیزر : درمان ژنیکوماستی با لیزر یک روش کم‌تهاجمی است که با استفاده از انرژی لیزر، چربی اضافی ناحیه پستان را ذوب کرده و از بدن خارج می‌کند. این روش معمولاً در ترکیب با لیپوساکشن انجام می‌شود و برای مواردی که ژنیکوماستی ناشی از تجمع چربی باشد، موثر است.
• درمان خانگی :درمان خانگی ژنیکوماستی شامل تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش وزن از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است. پرهیز از مصرف الکل، مواد مخدر و داروهای هورمونی غیرضروری نیز می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. علاوه بر این، استفاده از پوشاک فشرده‌ کننده برای پنهان کردن علائم ممکن است برای برخی افراد مفید باشد.

مراقبتهای بعد از عمل ژنیکوماستی

برای بهبودی سریع بعد از عمل ژنیکوماستی رعایت نکات زیر بسیار کمک‌ کننده خواهد بود:

1. سعی کنید به اندازه کافی آب بنوشید.
2. از وارد کردن هر گونه فشار به محل عمل به شدت خودداری کنید.
3. چند هفته قبل و بعد از عمل از استعمال دخانیات و مصرف الکل خودداری کنید.
4. از بلند کردن اجسام سنگین و انجام فعالیت‌های سنگین تا حصول بهبودی کامل خودداری کنید.
5. از گن مخصوص تجویز شده توسط پزشک تا مدت زمانی که تعیین شده است استفاده کنید.
6. برای کاهش ورم بعد از انجام عمل حتماً از کمپرس یخ استفاده کنید. کمپرس یخ را دور یک حوله بپیچید و سپس آن را روی محل برش قرار دهید.
7. در صورتی که بخیه‌های غیرجذب مورد استفاده قرار گرفته‌اند، لازم است در زمان تعیین شده برای کشیدن آنها به پزشک معالجتان مراجعه کنید.
8. بعد از انجام عمل، درد کاملاً طبیعی است. لازم است مسکن‌ها و دارو‌های تجویز شده توسط پزشک را به موقع مصرف کنید تا درد شما کاهش یابد.
9. به مدت 24 ساعت بعد از عمل از دوش گرفتن و استحمام خودداری کنید. در هنگام استحمام و دوش گرفتن، آب را مستقیم به طرف سینه خود نگیرید و از خیس شدن محل برش‌ها جلوگیری کنید. برش‌ها را باید خشک و تمیز نگه دارید.

رعایت این دستورالعمل‌ها و پیگیری معاینات منظم برای ارزیابی روند بهبودی ضروری است. با رعایت مراقبت های بعد از عمل ژنیکوماستی نتایج پایدار و رضایت‌ بخش برای شما به وجود می آید.

روشهای جلوگیری از ژنیکوماستی

روش‌های جلوگیری از ژنیکوماستی عبارتند از:

• حفظ تعادل هورمونی: پیگیری منظم وضعیت هورمونی و درمان مشکلات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید یا مشکلات غدد فوق کلیوی می‌تواند از بروز ژنیکوماستی جلوگیری کند.
• اجتناب از داروهای مضر: مصرف داروهایی که باعث تغییر در سطح هورمون‌ها می‌شوند باید تحت نظر پزشک باشد.
• حفظ وزن سالم: کاهش اضافه وزن و رعایت رژیم غذایی سالم می‌تواند از تجمع چربی اضافی در ناحیه سینه جلوگیری کند.
• ورزش منظم: انجام فعالیت‌های ورزشی به ویژه تمرینات مقاومتی و کاردیو می‌تواند به حفظ تناسب اندام و جلوگیری از تجمع چربی اضافی کمک کند.
• پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر: مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر می‌تواند بر سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به ژنیکوماستی را افزایش دهد.
• مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم: در صورت مشاهده تغییرات غیرعادی در پستان‌ها، مراجعه به پزشک برای تشخیص زودهنگام و درمان به موقع ضروری است.

جلوگیری از ژنیکوماستی در بدنسازی

اصلی‌ترین دلیل ژنیکوماستی در بدنسازی مصرف هورمون‌های استروئیدی است، در نتیجه اولین و مهم‌ترین اقدامی که می‌توان برای جلوگیری از بروز ژنیکوماستی بدنسازان انجام داد، پرهیز از مصرف این مکمل‌ها و هورمون‌ها است. اگر یک بدنساز برای مصرف هورمون‌های استروئیدی اصرار دارد بهتر است که حتماً این کار را به‌ صورت اصولی و تحت‌ نظر پزشک انجام دهد تا با بررسی روند تغییرات هورمونی بدن توسط پزشک، در کنترل شرایط به او کمک شود. در نتیجه در هر زمان که نشانه‌هایی از ژنیکوماستی بدنسازی شروع به ظهور کرد می‌توان با قطع مصرف هورمون‌ها و دریافت گزینه‌های پیشگیرانه مناسب، از بروز ژنیکوماستی بدنسازی جلوگیری کرد.

زمان مراجعه به پزشک برای ژنیکوماستی

مراجعه به متخصص ژنیکوماستی در صورت وجود توده‌های سفت در پستان، درد یا حساسیت، تغییرات غیرطبیعی در شکل یا اندازه پستان، علائم هورمونی مانند کاهش میل جنسی و خستگی یا مشکلات روانی مانند اضطراب و کاهش اعتماد به نفس ضروری است.

سوالات متداول درباره ژنیکوماستی

1- آیا ژنیکوماستی خطرناک است؟

جراحی ژنیکوماستی معمولاً خطرناک نیست، اما در موارد نادر ممکن است به دلیل اختلالات هورمونی یا بیماری‌های دیگر باشد. بنابراین، مشاوره پزشکی توصیه می‌شود.

2- آیا ژنیکوماستی قابل برگشت است؟

بله، ژنیکوماستی در برخی موارد با تغییرات هورمونی یا درمان‌های دارویی قابل برگشت است.

3- لباس و گن مخصوص ژنیکوماستی چیست؟

گن‌های مخصوص ژنیکوماستی گن‌هایی هستند که سینه‌ها را فشرده کرده و ظاهر صاف‌تری ایجاد می‌کنند. این گن‌ها راحت و حمایتی هستند و به کاهش برجستگی سینه کمک می‌کنند.

4- ژنیکوماستی در بلوغ پسران قابل درمان است؟

بله، ژنیکوماستی در بلوغ معمولاً موقتی است و با گذشت زمان و تغییرات هورمونی بهبود می‌یابد. در صورت ادامه مشکل، درمان‌های دارویی یا جراحی ممکن است نیاز باشد.

5- آیا ژنیکوماستی به خودی خود بهبود می‌یابد؟

در نوجوانان ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی گذرا خودبه‌خود بهبود یابد، اما در بزرگسالان معمولاً نیاز به درمان دارد.

6- آیا ژنیکوماستی با ورزش قابل درمان است؟

اگر این عارضه ناشی از چاقی باشد، کاهش وزن و ورزش می‌تواند مؤثر باشد، اما در موارد ناشی از غدد یا هورمون‌ها، نیاز به درمان پزشکی است.

7- جراحی ژنیکوماستی چقدر طول می‌کشد؟

عمل جراحی زیبایی سینه معمولاً 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد و دوره بهبودی چند هفته است.

8- آیا ژنیکوماستی خفیف نیاز به درمان دارد؟

ژنیکوماستی خفیف معمولاً بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد. در صورت نگرانی یا ادامه علائم، مشاوره پزشکی برای بررسی گزینه‌های درمانی مانند دارو یا تغییرات سبک زندگی مفید است.

9- هزینه درمان ژنیکوماستی چقدر است؟

هزینه درمان ژنیکوماستی بر اساس روش درمان (دارویی یا جراحی)، تخصص پزشک و محل ارائه خدمات متفاوت است.

نتیجه گیری

ژنیکوماستی در مردان یک وضعیت شایع است که به دلیل تغییرات هورمونی یا مشکلات پزشکی ایجاد می‌شود. این مشکل می‌تواند تأثیرات جسمی و روانی زیادی داشته باشد، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب مانند دارو یا جراحی، قابل مدیریت است. اگر با علائم این وضعیت مواجه هستید، مراجعه به پزشک ضروری است. درمان صحیح می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض آن کمک کند.